Echte meeldauw

Echte meeldauw tast een grote verscheidenheid aan plantensoorten aan, ontneemt ze hun voedingsstoffen en laat een wit poederig laagje achter op de bladeren. De verzamelnaam “echte meeldauw” dekt verschillende schimmelpathogenen die nauw aan elkaar verwant zijn, maar die afhankelijk van de pathogeen verschillende gewassen en sierplanten aantasten. Vaak aangetaste plantensoorten zijn wijnstokken, courgettes, komkommers, kruisbessen, dahlia's en rozen. De schimmel komt echter ook voor op tarwearen.

De ziekteverwekkers van echte meeldauw zijn altijd zeer gespecialiseerd. Een ziekteverwekker valt alleen een specifieke plantensoort en nauw verwante soorten aan. Andere plantensoorten worden daarentegen niet aangevallen. Zo komt de echte meeldauwschimmel Podosphaera leucotricha vooral voor op appels, terwijl druivenstokken worden aangevallen door de echte meeldauwschimmel Oidium tuckeri en de schimmel Erysiphe alphitoides vooral eiken aanvalt. Echte meeldauw komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Nadat de schimmelziekte voor het eerst werd ontdekt in Engeland in de 19e eeuw, verspreidde ze zich snel over heel Europa.

• Fruit: appelbomen afhankelijk van de soort. Bijzonder gevoelig zijn: Boskoop, Jonagold, Cox Orange, Jonathan en Ingrid Marie. Daarnaast kruisbessen en aalbessen.
• Groenteplanten: de schimmels die echte meeldauw veroorzaken, zijn wijdverbreid en komen voor bij bv. erwten, verse kruiden, komkommers, wortels, pastinaak (rettich), spruiten, schorseneren, tomaten en courgettes.
• Rozen: alle rozensoorten
• Wijnstokken: alle druivenrassen, ook binnenlandse wijnstokken
• Kamer-, balkon- en kuipplanten: de schimmels die echte meeldauw veroorzaken, zijn wijdverbreid en komen voor bij bijvoorbeeld begonia's, suikerdruifjes, hortensia's, Kaapse viooltjes, monnikskap, asters, Bellis, chrysanten, ridderspoor, struikhei, petunia's, flox, viooltjes, clematis, wilde kardinaalsmuts, Mahonia en rozen.
• Siertuinen: stiefmoedertjes, rozen, anemonen, leeuwenbekjes, zonnebloemen, vergeet-mij-nietjes, viooltjes, flox, monnikskap, asters, Bellis, chrysanten, clematis, Mahonia en seringen.

Als je kleine, witte, melige vlekjes op de bovenzijde van de bladeren ontdekt, is het zeer waarschijnlijk dat de plant is geïnfecteerd met echte meeldauw. In het begin van de schimmelziekte verschijnt de ziekteverwekker meestal alleen in vlekjes op de bladeren van de plant. De vlekken verspreiden zich echter snel en vormen een dik wit laagje dat gemakkelijk kan worden weggeveegd. Onder de witte laag verschijnen vaak licht bruinrode vlekken. Als de aantasting al vergevorderd is, verspreidt de schimmel zich naar het hele blad en naar de bloemknoppen, scheutpunten en vruchten. Als ze niet behandeld worden, worden de bladeren roodachtig van kleur, krullen ze op en vallen ze uiteindelijk af. Hierdoor kan de complete plant uiteindelijk afsterven.

Vooral rozen worden vaak aangetast door de echte meeldauwschimmel (Podosphaera pannosa). Hoe je echte meeldauw op rozen herkent en hoe je het effectief kunt bestrijden, lees je in ons artikel “Echte meeldauw op rozen bestrijden - 5 tips”.

Echte meeldauw behoort tot de groep van buisvormige schimmels en is een zogenaamde “mooiweerschimmel” die meestal in de nazomer voorkomt. Droge en zonnige dagen met temperaturen rond de 20 graden zijn erg gunstig voor de schimmelziekteverwekker om zich te verspreiden. Hoewel een luchtvochtigheid van rond de 70 procent een plaag bevordert, heeft de echte meeldauwschimmel geen druppelend water of vochtige bladeren nodig om zich te verspreiden

Al in de lente verspreiden wind en opspattend water de eerste echte meeldauwsporen op de bovenzijde van de bladeren van verschillende planten. Als de ziekteverwekker een geschikte waardplant tegenkomt, begint hij te ontkiemen en vormt hij een schimmelnetwerk. Dit onttrekt vervolgens plantensap aan de bladeren, dat belangrijke voedingsstoffen levert en zo de schimmel helpt om zich te verspreiden. Het resultaat is een witte laag die aanvankelijk op de toppen van de bladeren verschijnt en later vruchtlichamen vormt met sporen die verdere verspreiding bevorderen.

De aantasting kan ook worden versterkt door sterke temperatuurschommelingen. Hoewel besmetting het meest waarschijnlijk is in de zomermaanden wanneer de temperaturen hoog zijn, kan de schimmel op sommige planten al verschijnen in de warme lente, omdat de ziekteverwekkers kunnen overwinteren op de scheuten en knoppen van de plant in sporencontainers en als mycelium. Mycelium is het draadvormige netwerk van de schimmel dat voedingsstoffen opneemt en zo de vruchtvorming mogelijk maakt.

In tegenstelling tot echte meeldauw, de “mooiweerschimmel”, is valse meeldauw een “slechtweerschimmel” die zich bijna altijd aan de onderkant van de bladeren van de waardplant verspreidt. In tegenstelling tot echte meeldauw blijven de ziekteverwekkers van valse meeldauw niet op het oppervlak van de bladeren zitten, maar dringen ze ook door in diepere weefsellagen. Dit maakt de schimmelziekte moeilijker te bestrijden. In ons artikel over valse meeldauw lees je hoe je de schimmel kunt herkennen en hoe je deze het beste kunt bestrijden.

Als je bij het controleren van je plant een aantasting door echte meeldauw opmerkt, moeten de aangetaste delen van de plant onmiddellijk verwijderd worden om te voorkomen dat de ziekte zich kan verder kan verspreiden. Gooi de verwijderde plantendelen bij het huishoudelijk afval in plaats van op de composthoop zodat ze sporen van de ziekte zich niet verder kunnen verspreiden.

Bij de eerste tekenen van de schimmelziekte kan je brandnetelgier toepassen om de plant te versterken. Om de ziekte op lange termijn te bestrijden, kan een gebruiksklare ziektebestrijder worden toegepast, vb. COMPO Duaxo Spray. Dit product stopt effectief de verspreiding van de ziekte en beschermt de plant tegelijkertijd tegen een nieuwe aantasting. De spray kan zowel op sierplanten als op terrasplanten en rozen worden gebruikt.

Net als bij veel andere plantenziektes worden er op internet talloze huismiddeltjes aanbevolen om echte meeldauw te bestrijden.  Zo zou het besproeien van bladeren met een mengsel van melk en water of een mengsel van bakpoeder helpen om de schimmelziekte te bestrijden. Dergelijke methodes zijn echter niet aan te raden omdat ze geen betrouwbare bestrijding beloven. Ze kunnen ook een gevaar vormen voor nuttige insecten zoals bijen en vlinders. In principe is een effectieve bestrijding van schimmelpathogenen alleen mogelijk met behulp van een geschikt gewasbeschermingsmiddel (fungicide). Andere maatregelen zijn meestal niet succesvol.

Hoe vaak echte meeldauw ook voorkomt, het is meestal te voorkomen met de juiste maatregelen. Bij het selecteren van planten zit je al aan de veilige kant met resistente en weerbare variëteiten. Resistente gewassen zijn bijvoorbeeld het komkommerras 'Deltastar', het gele courgetteras 'Soleil', het tomatenras 'Maranello' en het appelras 'Rewena'. Veel andere variëteiten die resistent zijn tegen echte meeldauw zijn ook gemakkelijk verkrijgbaar bij tuincentra.

Voorkom echte meeldauw bij het planten door de voorgeschreven afstanden tussen de planten in acht te nemen. Vervolgens is het belangrijk om bij het verzorgen van de planten preventief niet te veel stikstofhoudende meststof te gebruiken. Een hoog stikstofgehalte maakt het plantweefsel namelijk erg zacht en daardoor minder resistent. Meeldauwsporen kunnen heel gemakkelijk voet aan de grond krijgen op dergelijk zacht weefsel. Je moet je planten ook gelijkmatig vochtig houden, maar geen water van bovenaf geven. Vooral in serres moet je zorgen voor een gelijkmatige luchtcirculatie om de verspreiding van echte meeldauwschimmels te voorkomen.