Afrikaantje

Het Afrikaantje, ook wel bekend onder de naam “Tagetes”, behoort tot de madeliefjesfamilie (Asteraceae). Deze familie omvat ongeveer 60 soorten. Vooral het Grote Afrikaantje (Tagetes erecta), het Lage Afrikaantje (Tagetes patula) en het Sterafrikaantje (Tagetes tenuifolia) zijn heel bekend.

1. Het Grote Afrikaantje (Tagetes erecta) wordt ongeveer een halve meter tot een meter hoog en draagt meestal dubbele gele of oranje bloemen. Onder de hybriden zijn er chrysantachtige en anjerachtige variëteiten. Vooral de soorten met prachtig gevulde bloemhoofdjes zoals de “Arctic” of de “Safari Tangerine” zijn heel populair. De bloemen in bolvorm zijn heel sierlijk en kunnen een diameter tot 10 centimeter bereiken.

2. Het Lage Afrikaantje (Tagetes patula) is beduidend kleiner : de plant wordt 15 tot 30 centimeter hoog. Het Lage Afrikaantje kan dubbele of enkele bloemen dragen die vaak in twee kleuren schitteren, namelijk bruinrood in combinatie met geel en oranje. Vooral de gestreepte Lage Afrikaantjes vormen een echte blikvanger : de bloemen hebben een afwisselend gele en roodbruine kleur. De variëteiten “Striped Marvel” of “Jolly Jester” zijn hiervan een voorbeeld.

3. Het Sterafrikaantje (Tagetes tenuifolia) groeit heel compact. De plant wordt namelijk maar 20 tot 30 centimeter hoog. Soorten zoals de “Luna Orange” vertakken sterk en vormen als het ware kussentjes. Hierdoor is het Sterafrikaantje de ideale bodembedekker. De bloemen zijn relatief kleiner : de gele bloemblaadjes zijn vaak versierd met roodbruine vlekken in het midden. Zowel de bladeren als de bloemen zijn eetbaar en kunnen voor desserts en hartige gerechten worden gebruikt.

Daarnaast zijn er nog tal van andere soorten die je kan gebruiken om je gerechten op smaak te brengen. Denk maar aan het Zoethoutafrikaantje (Tagetes filifolia) en het Dragonafrikaantje (Tagetes lucida). Ze kunnen als specerij worden gebruikt maar zijn ook ideaal om thee te bereiden. Het Afrikaantje is dus niet alleen een sierplant! En als je huisdier aan de plant knabbelt, hoef je je geen zorgen te maken : Afrikaantjes zijn niet giftig voor mensen, katten, honden en andere huisdieren en worden als bijenvriendelijke planten beschouwd. Wat smaak betreft is vooral het Sterafrikaantje ideaal voor consumptie.

Wist je trouwens dat heel wat Afrikaantjes oorspronkelijk een heel scherpe en bittere smaak en geur hebben die sommigen heel onaangenaam vinden? Vandaar ook de naam “bloem van de dood”. Inmiddels is er met behulp van verschillende kweektechnieken een remedie gevonden om deze vervelende geur te neutraliseren.

Dankzij haar Zuid-Amerikaanse afkomst houdt het Afrikaantje van warmte en zon. Als je de plant in je tuin, als kuipplant op het balkon of in een verhoogde bloembak wilt aanplanten, dan kies je bij voorkeur een locatie in de volle zon. Toch komt het Afrikaantje ook goed terecht op half-schaduwrijkje plekjes en is de plant bestand tegen wind en regen.

Opdat de bloem zich volledig kan ontwikkelen, heeft ze een goed gedraineerde, matig vochtige en voedingsrijke bodem nodig. Aangezien het Afrikaantje niet veel plaats inneemt, kan je de plant zonder probleem in verhoogde bloembakken aanplanten. In de tuin creëer je een mooi effect als je Afrikaantjes in groepjes van 10 aanplant, eventueel in combinatie met Cosmea’s of goudsbloemen. Ook in groentebedden kan het Afrikaantje een echte blikvanger vormen. Nog een bijkomend voordeel : de plant zal je groenten beschermen tegen ongedierte.

Afrikaantjes zijn heel geschikt om ongedierte in de moestuin af te weren. De Tagetes patula kan bijvoorbeeld helpen ombepaalde aaltjes (aardwormen) weg te houden van wortelen, aardbeien en sla. De geur van de bloemen zou ook witte vliegjes afschrikken. Vooral jonge Afrikaantjes zijn heel populair bij slakken. Daarom wordt de bloem vaak naast sla geplaatst om ervoor te zorgen dat de slakken enkel de Afrikaantjes en niet de sla opeten. Zo blijft je sla gespaard.

Om je Afrikaantjes tegen de wisselende weersomstandigheden en tegen slakken te beschermen, kan je ze op een warme vensterbank of in de serre voorzaaien bij een temperatuur van ongeveer 20°C. Vanaf maart kan je aan de slag. De zaden ontkiemen heel gemakkelijk, dus voor beginnende hobbytuiniers wordt dit een fluitje van een cent. Al na twee weken zal je de eerste groene bladdelen opmerken. Gebruik hierbij een aangepaste zaaipotgrond en zorg ervoor dat de zaadjes bedekt zijn met een laagje potgrond van slechts enkele millimeters dikte. De zaden hebben namelijk voldoende licht en vocht nodig om te kunnen ontkiemen. Zodra de zaailingen ongeveer tien centimeter groot zijn, kan je ze uitplanten. Afhankelijk van de zaaiperiode en het weer beginnen de Afrikaantjes vanaf mei tot oktober te bloeien.

Bespaar je je liever de moeite om de bloemen voor te zaaien? Dan kan je vanaf april, na de vorst, je Afrikaantjes direct in het tuinbed zaaien. In de meeste gevallen gaat dat helaas niet zonder slakkenkorrels, want vooral tere zaailingen zijn een echte delicatesse voor hen. Ook buiten is het heel belangrijk om de zaadjes spaarzaam met potgrond te bedekken en ervoor te zorgen dat de grond constant vochtig is.

Uiterlijk begin mei zal je de jonge planten in je tuincentrum op kwekerij terug vinden. Als je niet hebt gezaaid, kan je de jonge plantjes dus aankopen en direct in het tuinbed aanplanten.

Afrikaantjes kunnen natuurlijk ook in potten worden aangeplant. Vooral het kleine Afrikaantje (Tagetes patula) en het Sterafrikaantje (Tagetes tenuifolia) zijn hier ideaal voor. Met zijn vurige, oranjerode bloemen is bijvoorbeeld de soort 'Texana Bolera', die slechts 25 centimter hoog wordt, een echte blikvanger op het terras of het balkon.

Wat heel belangrijk is, is dat je een pot kiest waarvan de bodem is voorzien van drainagegaten. Zo kan het overtollige water gemakkelijk weglopen. Om wateroverlast te voorkomen, kan je de bodem van de pot bedekken met een laagje hydrokorrels. Plant de Afrikaantjes in een speciale potgrond verrijkt met meststof. Zo zijn je planten gedurende meerdere maanden voorzien van alle belangrijke voedingsstoffen die ze nodig hebben voor een goede groei en wortelvorming.

Je Afrikaantjes mogen dan wel heel gek zijn op zonlicht, toch kunnen ze niet goed om met droge grond. Om een mooi bloementapijt te krijgen, moet je je planten - zeker tijdens de hete zomermaanden - regelmatig water geven. Dit kan soms betekenen dat je tot twee maal daags moet begieten, afhankelijk van de weersomstandigheden. Controleer vóór het water geven steeds of de grond al opgedroogd is door een vinger in de grond te duwen. Als de grond op enkele centimeters diepte droog is, dan moet je water geven.

Afrikaantjes zijn heel onderhoudsvriendelijke planten die niet zoveel voedingsstoffen nodig hebben. Als je je planten echter in een pot of in een bloembak hebt aangeplant, kan je de bloei bevorderen met behulp van een meststof. Voeg daarom om de twee weken een portie vloeibare meststof toe aan het gietwater. Bemest je plantjes niet met koffiedik. Deze bevat nauwelijks kalium of fosfor en laat dat nu net zijn wat je Afrikaantjes nodig hebben…

1. Slakken : Afrikaantjes zijn een echte lekkernij voor slakken. Als de bladeren en bloemen zijn aangevreten, dan zijn slakken vermoedelijk de boosdoener. Met behulp van slakkenkorrels kan je de plaag bestrijden.

2. Schimmelziekte : warme, vochtige zomers zijn ideaal voor de ontwikkeling van schimmelziekten zoals de grauwe schimmel of echte meeldauw. Dit komt omdat de volle bloemen maar langzaam terug opdrogen. Hoe je de ziekte op bloemen en bladeren kan herkennen en bestrijden, ontdek je hier.

3. Te droge of te natte grond : vooral tijdens de zomer hebben je Afrikaantjes veel water nodig. Als de bodem echter te vochtig is, kan er schimmel ontstaan en kunnen de wortels gaan rotten. Als je plant echter te weinig water krijgt en de grond te droog is, zullen de bloemhoofdjes gaan hangen en de bloemblaadjes afvallen.

Door regelmatig de uitgebloeide bloemen te verwijderen, zal je plant je bedanken met nieuwe bloemen gedurende de ganse zomer. Wist je trouwens dat je de zaden uit de uitgedroogde bloemen kan halen voor het volgende jaar? Meer hierover lees je verder in dit artikel.

De meeste Afrikaantjes worden als eenjarige gekweekt, omdat de plant niet winterhard is. Bij meerjarige soorten zoals  de Tagetes lucida is het daarom heel belangrijk dat je je plant beschermt tegen de winterse vrieskou. Kies een lichtrijke, koele plek om te overwinteren zoals een serre. Reduceer ook het aantal gietbeurten. Vaak zijn heel kleine hoeveelheden water tijdens de winter al voldoende. Als je te veel water geeft, kan de combinatie van vocht en koude temperaturen snel leiden tot schimmelvorming. Je kan er natuurlijk ook voor kiezen om de zaden uit je goudsbloem te halen. In de volgende paragraaf ontdek je daar meer over.

Het Afrikaantje kan gemakkelijk worden vermeerderd via de zaden. Laat gewoon enkele bloemen aan de plant zitten tot ze goed zijn opgedroogd. Uit de bloemen kan je de zaadjes recupereren en tijdens de winter op een droge en koele plaats bewaren. Houd er echter rekening mee dat kruisingen met naburige planten kunnen voorkomen.