Pioenroos, pioen

Dankzij de grote, magische bloemen zijn pioenrozen een ware lust voor het oog. Of de bloemen nu een helderwitte, romantisch oudroze of warme gele kleur hebben : pioenrozen vormen een echte blikvanger in het bloemperk. Naast eenkleurige pioenrozen zijn er steeds meer tweekleurige exemplaren beschikbaar die voor een verrassend kleurenspel zorgen in de tuin.

Als je niet enkel je ogen maar ook je neus een plezier wilt doen, kan je speciale varianten gebruiken zoals de 'Edulis Suberba' en de 'Carol'.

Tot het geslacht pioenrozen (botanische naam "Paeonia") behoren meer dan 30 verschillende soorten pioenrozen. De meeste daarvan zijn vaste planten, andere zijn halfstruiken en sierheesters. Over het algemeen worden pioenrozen onderverdeeld in meerjarige pioenen en boompioenen.

Meerjarige pioenen

• compacte struikvormige groei tot 60 tot 100 centimeter hoog
• winterhard : het bovengrondse gedeelte trekt zich tijdens de winter terug in de grond
• populaire soorten : boerenpioen of gewone pioen (Paeonia officinalis), Chinese pioen (Paeonia lactiflora), varenbladpioen (Paeonia tenuifolia), wilde pioen (Paeonia mascula)

Tip : de boerenpioen (Paeonia officinalis) en heel wat andere cultivars van de Chinese pioen (Paeonia lactiflora) zijn vrij winterharde en robuuste tuinplanten.

Boompioenen

• Struikvormige groei : afhankelijk van de soort tot 2 meter hoog
• Winterhard : indien nodig kunnen individuele scheuten afgeknipt worden
• Populaire soorten : Chinese boompioen (Paeonia rockii), Japanse boompioen (Paeonia suffruticosa)

De zogenaamde Itoh-hybriden zijn een echte specialiteit. Ze zijn een hybride van zowel meerjarige pioenen als boompioenen en combineren de voordelen van beide soorten : de compacte, bossige groei van de meerjarige pioenen en de opvallende, weelderige bloemen van de boompioenen.

Afhankelijk van de soort bloeit de pioenroos van eind april tot begin juli. Zo zal de hybride-pioen "Buckeye Belle" ons bij prachtig weer al eind april met haar donkerrode bloemen verleiden terwijl de bloemen van de pioen "Bunker Hill" pas tegen juni ontluiken. Toch hangt de bloeiperiode sterk van de weersomstandigheden af. Bij een koel en nat voorjaar zal de bloeiperiode iets later starten - zo kan de bloeiperiode van de vroegbloeiende soorten samenvallen met die van de laatbloeiende.

Pioenen houden van een zonnig tot half-schaduwrijk plekje in het bloembed. Een beetje schaduw tijdens de heetste uren van de dag houdt de dunne bloemblaadjes lang gezond en fris. Als de vaste planten permanent op dezelfde locatie staan, zullen ze zich bijzonder goed ontwikkelen. We raden je daarom af om de planten regelmatig te verplanten.

De pioenroos zal het beste gedeien op een goed doorlatende leemgrond. Als de grond te zwaar is, zal het water niet gemakkelijk kunnen weglopen en zal de plant worden blootgesteld aan wateroverlast. Het is daarom raadzaam om - in het geval van een kleibodem - net vóór de aanplanting een portie zand met de bodem te vermengen. Die zal de doorlaatbaarheid van de bodem bevorderen waardoor het water gemakkelijker weg kan lopen. Daarnaast kan je ook wat hydrokorrels in het plantgat strooien. Zo kan je wateroverlast en wortelrot voorkomen.

Pioenrozen met blote wortel (dus planten die niet in een pot worden verkocht) worden idealer in september of oktober aangeplant. Pioenen in pot daarentegen kunnen in het voorjaar of in de herfst worden aangeplant - zij zijn daardoor veel flexibeler wat periode van aanplanting betreft.

Pioenen mogen in de herfst niet te laat worden aangeplant want ze hebben voldoende tijd nodig om te groeien tot de winter aanbreekt. Eenmaal je een plekje in het bloemperk hebt bepaald, moet je voldoende ruimte inplannen. De plant heeft voldoende plaats nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Een oppervlakte van 1 m² per plant is voldoende voor een volgroeide vaste plant.

Pioenrozen zijn meestal geënt. Dit betekent dat de plant op het wortelstelsel van een andere plant is geplaatst. Het voordeel van een geënte plant is dat je de prachtige bloemen van de ene plant kan combineren met de sterke en vitale wortels van de andere plant. Op die manier smelten de positieve eigenschappen van beide planten samen. Geënte pioenrozen moeten diep genoeg aangeplant worden : het entpunt moet enkele centimers diep onder de grond zitten.

Daarentegen mogen meerjarige pioenrozen niet te diep worden geplant. Het gevaar bestaat namelijk dat de plant niet gaat bloeien. We raden je dan ook aan om de plant even diep aan te planten als bij de aankoop. Bij exemplaren met blote wortel mogen de knoppen zich niet meer dan drie centimeter boven de grond bevinden.

Na de aanplanting moeten het plantgat worden opgevuld met een kwalitatief substraat voor rozen. Druk de grond goed aan een geef rijkelijk water. Zo kan de plant gemakkelijker inwortelen.

Tip : plant je pioenroos niet op dezelfde plaats waar voorheen ook een pioenroos heeft gegroeid. Door de zogenaamde bodemmoeheid zou de pas aangeplante plant zich hier niet optimaal kunnen ontwikkelen. Het is beter om op zoek te gaan naar een nieuw plekje in de tuin.

Veel pioenrozen zijn niet geschikt voor aanplanting in potten. De planten kunnen 150 tot 200 centimeter hoog worden en hebben daarom heel sterke wortels nodig - hiervoor hebben ze genoeg ruimte nodig en worden ze bij voorkeur aangeplant in volle grond. 

Als je toch wilt genieten van deze opvallende bloeiende planten in een pot, dan kies je beter voor een compact groeiende soort. Informeer goed in je tuincentrum of vertrouwde kwekerij welke variëteit hiervoor het beste is geschikt. Om te verzekeren dat je pioenroos zich goed zal kunnen ontwikkelen, moet de plant in een voldoende grote pot aangeplant worden. Die pot moet voorzien zijn van meerdere drainagegaten zodat overtollig gietwater of regenwater gemakkelijk kan weglopen. Ook een laagje hydrokorrels onderin de pot wordt ten zeerste aanbevolen. Vul de pot vervolgens op met een kwalitatieve, voedselrijke potgrond.

In het begin hebben pioenrozen regelmatig water nodig. Eens er lange, stevige wortels zijn gevormd, heeft de plant minder water nodig - een gietbeurt tijdens een langdurig hete of droge periode is voldoende. Pioenrozen in potten die op een regenbeschut plekje staan (vb. onder een afdak) moet je continu water geven omdat de potgrond sneller uitdroogt.

Giet steeds water aan de voet van de plant en niet over de bloemen ; zij zijn namelijk heel gevoelig voor vocht. De vochtige bloemen en bladeren zullen het voor schimmelziekteverwerkkers ook gemakkelijker maken.

Een portie meststof in het voorjaar zal ervoor zorgen dat je pioenroos gezonde bladeren en prachtige bloemen ontwikkelt. Net voor het uitlopen in maart kan je een meststof met langdurige werking in de bodem inwerken. Ga hierbij voorzichtig te werk zodat de wortels niet beschadigd raken. Meststoffen met langdurige werking geven gedurende langere periode hun voedingsstoffen vrij zodat de planten continu worden voorzien van de belangrijkste voedingselementen.

Meerjarige pioenrozen moeten jaarlijks in de herfst worden gesnoeid tot op één vuisthoogte boven de grond. Dankzij deze radikale snoeibeurt kunnen mogelijke schimmelziekten vermeden worden. Boompioenen daarentegen hoeven niet gesnoeid te worden. Ze moeten enkel een beetje bijgeknipt worden om in vorm te blijven. Zo kan je kruisende takken of scheef groeiende takken afknippen net voor het uitlopen in het voorjaar met een schone, scherpe snoeischaar.

Pioenrozen hebben meestal een koude rustperiode nodig om later opnieuw bloemknoppen te vormen. Als de plant in april echter opnieuw te maken krijgt met vriestemperaturen, is er een reëel gevaar voor de jonge scheuten en knoppen. Vooral cultivars die vrij vroeg op het jaar bloeien, lopen hier gevaar. Bedek je pioenrozen uit voorzorg met folie of vlies als er nachtvorst wordt aangekondigd.

Pioenrozen worden als insectenvriendelijke planten beschouwd. Zo trekken de pioenroos "Buckeye Belle" en de variëteit "Claire de Lune" allerlei insecten aan. Er zijn echter ook een groot aantal rassen met dubbele bloemen. Deze zijn niet ideaal voor insectenvriendelijke tuinen omdat het voor de insecten erg moeilijk is om bij de nectar of het stuifmeel te komen.

Eenmaal pioenrozen goed zijn ingeworteld en zich goed voelen op hun locatie, kunnen ze daar nog tientallen jaren overleven. Pioenrozen verpotten of delen om ze te verjongen, is dus helemaal niet nodig. Als je je plant toch wilt verpotten of vermeerderen, dan kan je dit doen van september tot november of in het vroege voorjaar :

• Gebruik een scherpe spade om de kluit op te graven.
• Was de uitgegraven onderstam onder stromend water om het wortelstelsel bloot te leggen en om de ogen te lokaliseren.
• Snijd de wortelkluit met een scherp mes in verschillende delen met elk 2 onbeschadigde ogen. 
• Bepaal een nieuwe standplaats - de verjongde pioenrozen worden niet graag terug op hun oude standplaats aangeplant omdat daar de grond is uitgeput en de plant het moeilijk zal krijgen om te groeien. Dit wordt bodemmoeheid genoemd.
• Bedek de opslagwortels na de aanplanting met een 2 tot 3 centimeter dik laagje potgrond. Het te diep aanplanten is vaak de oorzaak waarom vermeerdere pioenen geen bloemen vormen.

Als je de plant uitgraaft, is het belangrijk dat je diep genoeg graaft zodat de wortels niet beschadigd raken. Als je de gedeelde planten te laat in de herfst aanplant, moet je ze beschermen met dennentakken op vlies. Zo kan je de wortels, die heel gevoelig zijn voor vorst, beschermen tegen de ijzige temperaturen.